1. Wątek św. Rafała. List 242, do matki, Smoleńsk, 4 października 1873

1. Porusza różne wątki: jest niepokój o wyprawy, z odcieniem działań korupcyjnych, siostry Masi do Petersburga w jego sprawie, jest relacja z próby tymczasowego osiedlenia się w Smoleńsku.
2. Uderza umiejętność panowania nad życiem, choć nie musiało mu być łatwo i pisze – „znowu jestem jakby na pływającej wyspie, niepewny o dzień jutrzejszy”.
3. Przyjmuje jednak jedną zasadę ważną: „ale trzeba brać życie takim, jakim je Bóg daje, więc z dobrą myślą naprzód się posuwać, korzystając z poznania słabej strony naszej.

1. Wątek św. Rafała Kalinowskiego – List nr 241, Smoleńsk, 04.10.1873 r.

Warto wczytywać się w listy św. Rafała, bo możemy podejrzeć jego zmaganie się, by w tym wszystkim co przeżywa rozeznać wolę Bożą i ją podjąć. A okoliczności, zdajemy sobie sprawę, nie są sprzyjające: ani osobiste, bo w dalszym ciągu czeka na decyzję w swojej sprawie, czy będzie mógł w końcu wrócić do części polskiej Rosji, czy będzie musiał zatrzymać się gdzieś w jej głębi. Jego sytuacja rodzinna również nie była łatwa, a krótki pobyt w domu, to jeszcze potwierdził:

„pobyt mój w rodzinie bardzo i bardzo mię upokorzył: nie tylko, żem nie potrafił się przyczynić do przyniesienia Wam choć małej ulgi, ale nawet niepokoju przysporzyć zdołałem. Pocieszam siebie i Was słowami Maryni: „dzień przeminie i pokój wróci”. Ogólnie, zdawał sobie sprawę, że nie powinien więcej rodziny swoją osobą i sprawami obciążać. Z pewnością, nigdy nie odrzuciliby go, ale ...